Trong ngành kiểm toán, chứng chỉ hành nghề kiểm toán (CPA Việt Nam) là tấm vé bắt buộc để được ký báo cáo kiểm toán và hành nghề hợp pháp. Đây cũng là dấu mốc khẳng định năng lực chuyên môn, mở ra cơ hội thăng tiến lên vị trí kiểm toán viên chính, quản lý hay partner tại các công ty kiểm toán. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ chứng chỉ hành nghề kiểm toán là gì, điều kiện dự thi cùng gợi ý lộ trình học và thi hiệu quả để sớm chinh phục CPA Việt Nam.
Chứng chỉ hành nghề kiểm toán là gì?
Chứng chỉ hành nghề kiểm toán viên (CPA Vietnam): Đây là tên gọi chính thức của chứng chỉ hành nghề kiểm toán tại Việt Nam. Cá nhân sở hữu CPA Vietnam được phép ký báo cáo kiểm toán, soát xét báo cáo tài chính và các dịch vụ đảm bảo khác theo quy định của pháp luật.
Theo Luật Kiểm toán độc lập 2011, chứng chỉ hành nghề kiểm toán là văn bằng do Bộ Tài chính cấp cho cá nhân đủ điều kiện chuyên môn, đạo đức nghề nghiệp và kinh nghiệm thực tiễn, cho phép hành nghề kiểm toán tại Việt Nam. Đây là cơ sở pháp lý quan trọng để một người được công nhận là kiểm toán viên hợp pháp.
Chứng chỉ hành nghề kiểm toán là điều kiện pháp lý duy nhất bắt buộc đối với:
- Cá nhân muốn đảm nhiệm vai trò kiểm toán viên chính, được ký và chịu trách nhiệm trước pháp luật về báo cáo kiểm toán
- Doanh nghiệp kiểm toán muốn được cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh dịch vụ kiểm toán
Vì sao phải có CPA Việt Nam để hành nghề kiểm toán?
CPA Việt Nam – Chứng chỉ bắt buộc cần có để hành nghề kiểm toán
- Tại Việt Nam, CPA Việt Nam, chứng chỉ hành nghề kiểm toán viên do Bộ Tài chính cấp là điều kiện pháp lý duy nhất để một cá nhân được phép ký báo cáo kiểm toán.
- Người sở hữu chứng chỉ này đủ điều kiện đảm nhận vai trò kiểm toán viên chính, ký và chịu trách nhiệm về báo cáo kiểm toán trước pháp luật.
- Dù có sở hữu các chứng chỉ quốc tế như ACCA hay CPA Australia, cá nhân chỉ được miễn một số môn thi nhưng vẫn cần tham gia kỳ thi sát hạch do Bộ Tài chính Việt Nam tổ chức.
Các chứng chỉ quốc tế được thi chuyển đổi sang CPA Việt Nam
Các chứng chỉ kế toán – kiểm toán quốc tế có giá trị lớn trong việc nâng cao kiến thức chuyên môn, mở rộng cơ hội làm việc tại các tập đoàn đa quốc gia hoặc tại nước ngoài. Ngoài ra, người sở hữu chứng chỉ này khi dự thi CPA Việt Nam thường được miễn môn thi thuế và luật, giúp rút ngắn lộ trình lấy chứng chỉ hành nghề tại Việt Nam.
Một số chứng chỉ quốc tế được miễn một số môn khi thi CPA Việt Nam, theo quy định của Bộ Tài chính Việt Nam, bao gồm:
- Chứng chỉ ACCA (Hiệp hội Kế toán công chứng Anh Quốc): Người sở hữu ACCA hoặc đã đạt yêu cầu kỳ thi phối hợp môn Thuế và Luật được miễn thi các môn Luật và Thuế trong kỳ thi CPA Việt Nam.
>>> Tìm hiểu chi tiết quy trình chuyển đổi ACCA sang CPA Việt Nam trong bài viết: Có thể chuyển đổi ACCA sang CPA Việt Nam không?
- Chứng chỉ CPA Úc, CPA Mỹ, ICAEW: Những chứng chỉ này cũng được xem xét miễn thi một số môn nhất định trong kỳ thi CPA Việt Nam nếu chứng minh được tương đương.
Như vậy, người sở hữu các chứng chỉ kế toán kiểm toán quốc tế uy tín có thể được miễn thi một số môn trong kỳ thi CPA Việt Nam, nhưng cần chuẩn bị hồ sơ chứng minh và tuân thủ thủ tục miễn thi do Bộ Tài chính quy định.
Trường hợp khác
- Ngoài ra, việc người từng thi đỗ một số môn CPA trong các kỳ thi trước có thể bảo lưu kết quả trong 3 năm liên tục kể từ năm bắt đầu dự thi môn đó.
- Ví dụ: Một người bắt đầu dự thi năm 2017 thì điểm các môn thi đạt yêu cầu của năm 2017 sẽ được bảo lưu trong các năm 2018, 2019. Đến năm 2019, nếu người dự thi vẫn chưa đạt yêu cầu thi thì khi dự thi vào năm 2020 kết quả thi được tính để xét đạt yêu cầu thi sẽ là kết quả thi của các năm 2018, 2019, 2020. Tương tự như vậy cho các năm từ 2021 trở đi.
So sánh CPA Việt Nam và các chứng chỉ quốc tế
| Tiêu chí | CPA Việt Nam | Chứng chỉ quốc tế |
| Giá trị pháp lý tại Việt Nam | Bắt buộc để ký báo cáo kiểm toán | Không có giá trị pháp lý để ký tại Việt Nam |
| Phạm vi áp dụng | Chỉ tại Việt Nam | Quốc tế (đặc biệt trong các công ty Big4, MNC) |
| Độ uy tín | Bắt buộc cho hành nghề trong nước | Uy tín cao trong môi trường quốc tế |
| Đối tượng phù hợp | Người muốn hành nghề kiểm toán tại Việt Nam | Người muốn mở rộng kiến thức và cơ hội nghề nghiệp toàn cầu |
>>> Xem thêm:
Các chứng chỉ kiểm toán quốc tế cần thiết cho sự nghiệp
Chứng chỉ kiểm toán nội bộ CIA: Bí quyết trở thành chuyên gia kiểm toán quốc tế
Điều kiện thi và cấp chứng chỉ hành nghề kiểm toán
Điều kiện về trình độ học vấn, phẩm chất đạo đức và kinh nghiệm thực tế
Trình độ học vấn: Người dự thi phải có bằng tốt nghiệp đại học trở lên thuộc các chuyên ngành: Tài chính, Kế toán, Kiểm toán, Ngân hàng. Nếu bằng tốt nghiệp là các ngành khác, vẫn có thể dự thi nếu đáp ứng điều kiện về môn học bắt buộc: tổng số đơn vị học trình (hoặc tiết học) các môn Tài chính, Kế toán, Kiểm toán, Phân tích hoạt động tài chính, Thuế chiếm ít nhất 7% tổng số học trình toàn khóa học.
Phẩm chất đạo đức nghề nghiệp: Ứng viên phải trung thực, liêm khiết, có ý thức chấp hành pháp luật, không vi phạm các quy định như trong Luật Kế toán, Luật Kiểm toán và các quy định liên quan.
Kinh nghiệm thực tế: Phải có ít nhất 36 tháng (3 năm) công tác thực tế trong lĩnh vực tài chính, kế toán, kiểm toán, tính từ tháng tốt nghiệp đại học (hoặc sau đại học) đến thời điểm đăng ký dự thi. Thời gian này có thể bao gồm:
- Trợ lý kiểm toán tại doanh nghiệp kiểm toán
- Kiểm toán nội bộ tại các đơn vị hoặc bộ phận kiểm toán nội bộ
- Công tác tại cơ quan kiểm toán nhà nước hoặc tương đương
Không thuộc đối tượng bị cấm: Theo Luật Kế toán và các văn bản hướng dẫn, các đối tượng vi phạm luật kế toán, hoặc những người bị hạn chế quyền hành nghề thì không được tham gia dự thi hoặc được cấp chứng chỉ.
Quy trình đăng ký dự thi & hồ sơ cần chuẩn bị
Quy trình đăng ký
Thông báo kỳ thi CPA do Bộ Tài chính / Hội đồng thi (VACPA) ban hành có lịch thi, thời hạn nhận hồ sơ.
Nộp hồ sơ dự thi trước kỳ thi ít nhất 30 ngày (hoặc theo quy định được thông báo) tại Hội đồng thi hoặc các đơn vị được Bộ Tài chính / VACPA ủy quyền.
Hồ sơ dự thi
| Đối tượng | Giấy tờ bắt buộc |
| Lần đầu dự thi chứng chỉ kiểm toán viên | – Phiếu đăng ký dự thi (có ảnh 3×4 mới chụp) với xác nhận của cơ quan đang công tác hoặc UBND địa phương nơi cư trú. – Bản sao có chứng thực giấy chứng minh nhân dân / thẻ căn cước / hộ chiếu. – Sơ yếu lý lịch được xác nhận của đơn vị hoặc UBND địa phương. – Bản sao bằng tốt nghiệp đại học (nếu là ngành khác thì bảng điểm các môn học có chứng thực); nếu là thạc sĩ/tiến sĩ thì kèm bảng điểm sau đại học. – 3 ảnh màu 3×4 mới chụp trong vòng 6 tháng và 02 phong bì có dán tem có ghi rõ tên và địa chỉ người nhận kết quả. |
| Người đã có chứng chỉ hành nghề kế toán viên muốn dự thi lấy CPA | – Phiếu đăng ký dự thi như trên. – Bản sao chứng chỉ kế toán viên có chứng thực. – Giấy tờ khác tương tự như người lần đầu (ảnh, CMND/hộ chiếu, bảng điểm…) |
| Thi lại hoặc thi các môn chưa đạt | – Phiếu đăng ký dự thi. – Giấy chứng nhận điểm các môn đã thi chưa đạt hoặc chưa thi. – Các giấy tờ cá nhân: CMND/CCCD, ảnh 3×4, phong bì đựng kết quả, … – Bản sao chứng chỉ / chứng nhận nếu có được miễn môn thi. |
Chi phí dự thi
Có lệ phí thi mỗi môn theo quy định (mức cụ thể thay đổi qua các năm, nên ứng viên cần theo thông báo mới nhất từ Bộ Tài chính / VACPA).
Tỷ lệ đỗ, thời gian thi, mức độ khó
- Thời gian thi và lịch tổ chức: Kỳ thi CPA thường được tổ chức một lần mỗi năm (thường vào quý III hoặc quý IV), theo thông báo của Bộ Tài chính / VACPA.
- Mức độ khó và cấu trúc đề thi
- Gồm nhiều môn thi; nếu đã có chứng chỉ quốc tế hoặc kế toán viên, có thể tham giả kỳ thi sát hạch với điều kiện được miễn môn thi luật và thuế.
- Các môn thi thường bao gồm: Kiểm toán, Kế toán tài chính, Luật kinh tế / thuế, Phân tích hoạt động tài chính, Tài chính doanh nghiệp, tiếng Anh… tùy theo từng năm cụ thể.
- Tỷ lệ đỗ: Không có con số cố định công bố chung cho các kỳ thi CPA, vì phụ thuộc vào số lượng thí sinh, chuẩn bị của từng người, sự khó/nội dung chủ đề từng năm, và việc miễn môn thi. Nhiều nguồn học thuật và trang đào tạo cho rằng đề thi CPA ở mức “khó trung bình-cao” do đòi hỏi hiểu sâu cả lý thuyết lẫn áp dụng.
Lộ trình học và thi chứng chỉ hành nghề kiểm toán hiệu quả
Kỳ thi CPA Việt Nam được đánh giá có độ khó từ trung bình đến cao, đòi hỏi thí sinh không chỉ nắm vững kiến thức chuyên môn mà còn có khả năng vận dụng thực tế. Một lộ trình học bài bản và chuẩn bị từ sớm sẽ giúp tăng đáng kể tỷ lệ đỗ.
Gợi ý kế hoạch học và kiến thức cần trang bị
- Kiến thức nền tảng: Trước tiên cần hệ thống vững chắc các môn kế toán tài chính, kế toán quản trị, kiểm toán, thuế, tài chính doanh nghiệp và luật kinh tế. Nếu tốt nghiệp ngành không chuyên về kế toán – kiểm toán, nên bổ sung thêm các môn học bắt buộc theo quy định của Bộ Tài chính trước khi đăng ký dự thi.
- Phân bổ thời gian: Với đặc thù ôn thi khi đã đi làm, thí sinh thường không thể áp dụng cứng nhắc kế hoạch theo từng giai đoạn tháng. Thay vào đó, cần xác định trình tự học – ôn thi phù hợp
- Giai đoạn 1: Học kiến thức trước: ưu tiên nắm vững nền tảng và khung nội dung môn thi.
- Giai đoạn 2: Luyện đề song song: sau khi nắm kiến thức, bắt đầu làm quen cấu trúc đề, luyện kỹ năng làm bài trong quỹ thời gian ngắn.
- Giai đoạn 3: ở giai đoạn cận thi, tập trung vào giải đề tổng hợp, rà soát những phần còn yếu để củng cố.
- Lập kế hoạch cá nhân hóa: Sắp xếp lịch học phù hợp với khối lượng công việc thực tế, đặt mục tiêu hoàn thành từng môn theo tuần/tháng để tránh dồn áp lực vào giai đoạn sát thi.
Nguồn học liệu và khóa học ôn thi uy tín
- Tài liệu ôn của Bộ tài chính: Bộ Tài chính thường công bố danh mục tài liệu ôn thi cho từng môn, đây là nguồn học liệu chuẩn cần ưu tiên.
- Sách tham khảo và đề thi các năm: Nên tìm các tài liệu tổng hợp đề thi CPA Việt Nam của các năm trước để luyện tập, giúp làm quen cấu trúc đề và dạng câu hỏi.
Mẹo ôn thi từ học viên KLE đã vượt qua kỳ thi
- Ôn tập theo đề cương: Bám sát nội dung Bộ Tài chính công bố, không học lan man.
- Luyện đề dưới áp lực thời gian: Làm đề trong thời gian quy định để rèn tốc độ và khả năng phân bổ thời gian cho từng câu hỏi.
- Giữ sức khỏe và tinh thần: Kỳ thi kéo dài nhiều môn, vì vậy cần phân bổ lịch học và nghỉ ngơi hợp lý để duy trì sự tập trung đến cuối kỳ thi.
- Tận dụng miễn môn nếu đủ điều kiện: Nếu đã có chứng chỉ như ACCA hoặc chứng chỉ kế toán viên, hãy làm thủ tục miễn môn sớm để giảm áp lực thi cử.
Cùng KLE chuẩn bị từ sớm với ACCA – Nền tảng vững chắc để chinh phục CPA Việt Nam
Việc sở hữu chứng chỉ hành nghề kiểm toán (CPA Việt Nam) là mục tiêu quan trọng của những ai theo đuổi sự nghiệp kiểm toán chuyên nghiệp. Để chinh phục kỳ thi đầy thử thách này, thí sinh cần một nền tảng kiến thức tài chính – kế toán vững chắc và kỹ năng vận dụng thực tiễn.
Một trong những lộ trình được nhiều kiểm toán viên lựa chọn là học ACCA, chương trình chứng chỉ kế toán quốc tế uy tín, giúp rèn luyện tư duy kế toán – kiểm toán, nâng cao năng lực tiếng Anh chuyên ngành và được miễn một số môn khi dự thi CPA Việt Nam.
Tại KLE, các khóa học ACCA được thiết kế theo chuẩn quốc tế, giảng dạy bởi giảng viên giàu kinh nghiệm, giúp học viên:
- Nắm chắc kiến thức cốt lõi về kế toán, kiểm toán, tài chính, thuế.
- Thành thạo kỹ năng làm bài thi chuẩn quốc tế, rút ngắn thời gian chuẩn bị CPA.
- Mở rộng cơ hội nghề nghiệp tại Big4 và các doanh nghiệp toàn cầu.
Đối tượng: Khóa học ACCA tại KLE được thiết kế dành cho:
- Sinh viên từ năm 1 đến năm 4 theo học chuyên ngành Kế toán – Kiểm toán
- Sinh viên từ các ngành khác có sự quan tâm đến chứng chỉ này.
- Những người đã đi làm và muốn phát triển sự nghiệp theo tiêu chuẩn quốc tế.
Nội dung khóa học: Khóa học ACCA tại KLE cung cấp lộ trình học tập bài bản với các môn quan trọng như:
- F1 – Business & Technology (Kinh doanh và Công nghệ)
- F2 – Management Accounting (Kế toán Quản trị)
- F3 – Financial Accounting (Kế toán Tài chính)
- F4 – Corporate & Business Law (Luật Kinh doanh Toàn cầu)
- F5 – Performance Management (Quản trị Hoạt động)
- F6 – Taxation (Thuế Việt Nam)
- F7 – Financial Reporting (Lập Báo cáo Tài chính)
- F8 – Audit & Assurance (Kiểm toán và Dịch vụ Đảm bảo)
- F9 – Financial Management (Quản trị Tài chính)
Mục tiêu khóa học: Chương trình giúp học viên có nền tảng vững chắc để thi đậu các chứng chỉ ACCA, mở rộng cơ hội nghề nghiệp trong lĩnh vực tài chính – kiểm toán toàn cầu.
Điểm đặc biệt của các khóa học tại KLE là:
- Đội ngũ giảng viên (mentors) toàn ACCA Member cùng kinh nghiệm thực chiến được tích lâu dài: 100% mentors tại KLE đều là ACCA Members và nhiều người còn đảm nhiệm các vai trò quản lý tại các tập đoàn lớn, giúp bạn học từ kiến thức chuyên môn đến góc nhìn thực tiễn của ngành. Bên cạnh kiến thức, họ còn chia sẻ bí kíp chinh phục kỳ thi tuyển dụng tại Big4 và các tập đoàn tài chính hàng đầu.
- Phương pháp học Flipped Learning – đảo ngược hiệu quả: Học viên được cung cấp tài khoản online đồng thời trong quá trình học offline, được giảng trước toàn bộ kiến thức lý thuyết, thời gian trên lớp được hướng dẫn tìm hiểu, phân tích, thảo luận, đào sâu nghiên cứu các case study thực tế, các phần kiến thức nội dung chuyên sâu, được chữa full các dạng bài tập, cải thiện toàn bộ kỹ năng mềm, phản biện, thuyết trình, làm việc nhóm. Phương pháp đảo ngược chú trọng phần kỹ năng thực hành giải bài tập – kỹ năng quan trọng nhất của việc học và thi ACCA, từ đó học viên sẽ không phải tự mày mò cách giải bài tập tại nhà mà luôn được đồng hành và hướng dẫn trên lớp học, rút ngắn thời gian học và ôn thi. Với phương pháp học này, thời gian KLE đồng hành với học viên tăng lên gấp đôi (từ online đến offline, từ lý thuyết đến thực hành) so với 1 khóa học được triển khai như thông thường.
- Quản lý trải nghiệm” (Experience Manager) – học viên không đơn độc: Mỗi lớp học được hỗ trợ bởi đội ngũ Quản lý trải nghiệm lớp, luôn cắm chốt giải đáp các thắc mắc của học viên, từ nội dung bài học đến chiến lược ôn thi. Môi trường học tập tại KLE tương tác cao, bạn không chỉ học từ mentor mà còn được kết nối, học hỏi từ các anh chị đi trước.
Bên cạnh khóa học ôn thi ACCA, các bạn cũng thể tham khảo thêm một số chương trình học kết hợp lý thuyết chuyên sâu với thực hành thực tế theo chuẩn mực Big4 và doanh nghiệp lớn nữa tại KLE như:
- Khóa học “Học làm trợ lý kiểm toán”: Hướng tới sinh viên năm 3-4 hoặc người mới bắt đầu, tập trung rèn luyện kỹ năng lập working paper từ cơ bản đến nâng cao, được review cá nhân hóa và mô phỏng công việc thực tế của trợ lý kiểm toán. Học viên sẽ thực hành trực tiếp các phần hành quan trọng như kiểm tra chứng từ, xác nhận công nợ và hoàn thiện hồ sơ kiểm toán.
Có thể thấy, chứng chỉ hành nghề kiểm toán không chỉ là điều kiện pháp lý để hành nghề mà còn là thước đo năng lực được toàn ngành công nhận. Chuẩn bị sớm, có kế hoạch học tập bài bản và lựa chọn lộ trình phù hợp sẽ giúp quá trình thi và cấp chứng chỉ trở nên thuận lợi hơn.
Để rút ngắn hành trình chinh phục CPA Việt Nam, hãy bắt đầu từ việc trang bị kiến thức chuẩn quốc tế với chương trình ACCA tại KLE. Đây là cơ hội để bạn rèn luyện kiến thức, kỹ năng và được miễn một số môn thi CPA theo quy định, tiết kiệm thời gian ôn luyện. Đăng ký học thử ngay hôm nay!
———-
KLE Mentoring Program
Cơ sở 1: Số 9, ngõ Chùa Liên Phái, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội
Cơ sở 2: Số 3, phố Thọ Tháp, quận Cầu Giấy, Hà Nội.
Hotline: 097 7532090
Email: info@kle.edu.vn
Website: https://kle.edu.vn/
Đơn vị đào tạo ACCA, Thi tuyển dụng Kiểm toán, tư vấn tài chính Big4, Nonbig và Tiếng Anh giao tiếp, Ielts.
Với đội ngũ giảng viên là 100% ACCA Members cùng kinh nghiệm thực chiến trong lĩnh vực kế toán – kiểm toán và tài chính, KLE không chỉ mang đến kiến thức nền tảng vững chắc mà còn giúp học viên phát triển kỹ năng ứng dụng thực tế. Không chỉ là chương trình đào tạo truyền thống, KLE tạo ra một môi trường học tập thực tiễn, nơi mối quan hệ giữa người học và giảng viên không dừng lại ở giảng dạy kiến thức mà còn phát triển sâu hơn thành mối quan hệ Mentee – Mentor.
