Chương 1: Tổng quan về Kế toán

Khái niệm và chức năng của kế toán 

Kế toán là quá trình nhận biết, đo lường, ghi chép và cung cấp thông tin liên quan đến sự kiện kinh tế của một tổ chức cho các đối tượng quan tâm. 

Chức năng của kế toán: 

• Nhận biết: Nhận biết, lựa chọn các sự kiện kinh tế (nghiệp vụ) 
• Đo lường và ghi chép 
• Cung cấp thông tin: Lập báo cáo ké toán (phân tích và diễn giải cho người sử dụng) 

Đối tượng sử dụng thông tin kế toán 

• Trong doanh nghiệp: các nhà quản trị, điều hành sử dụng thông tin kế toán cho việc ra quyết định liên quan đến đơn vị. 
• Ngoài doanh nghiệp: bao gồm các cá nhân, tổ chức không thuộc bộ máy quản lý điều hành (nhà đầu tư, ngân hàng, cơ quan thuế, cơ quan chính phủ…) 

Báo cáo tài chính – Phương tiện cung cấp thông tin 

Doanh nghiệp lập các báo cáo tài chính: 

• Bảng cân đối kế toán: Là báo cáo về tình hình Tài sản, Nợ phải trả và Vốn chủ sở hữu của đơn vị tại 1 thời điểm. 
• Báo cáo kết quả kinh doanh: Là báo cáo về tình hình doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh của đơn vị trong 1 thời kỳ. 
• Báo cáo vốn chủ sở hữu: Là báo cáo về biến động và tình hình hiện có của vốn chủ sở hữu của đơn vị trong 1 kỳ. 

                      VCSH đầu kỳ + VCSH góp bổ sung – Rút vốn +/- Kết quả kinh doanh = VCSH cuối kỳ 

• Báo cáo lưu chuyển tiền tệ: Là báo cáo về các luồng tiền vào, ra khỏi đơn vị trong kỳ và lượng tiền còn lại cuối kỳ 
• Thuyết minh báo cáo tài chính: 
  • Giải trình chi tiết thông tin tài chính trên các báo cáo khác.
  • Bổ sung các thông tin tài chính, phi tài chính cần thiết cho việc đọc hiểu BCTC. 

Chất lượng thông tin kế toán 

• Khách quan và trung thực 
• Đầy đủ 
• Kịp thời 
• Dễ hiểu và có thể so sánh được 

Các yếu tố trên báo cáo tài chính 

Tài sản (Assets) 

Khái niệm: Các nguồn lực mà đơn vị đang kiểm soát và có thể thu được lợi ích trong tương lai 

Điều kiện ghi nhận: 

• Thuộc quyền sở hữu hoặc quyền kiểm soát lâu dài 

• Có giá trị xác định một cách đáng tin cậy 

• Chắc chắn đem lại lợi ích trong tương lai 

Phân loại tài sản:  

• Tài sản ngắn hạn:  

• Tiền (Tiền mặt, Tiền gửi ngân hàng, Tiền đang chuyển) 

• Đầu tư tài chính ngắn hạn (chứng khoán ngắn hạn,…) 

• Hàng tồn kho (Nguyên vật liệu, Công cụ dụng cụ, hàng hóa, thành phẩm, hàng mua đang đi đường, hàng gửi bán, sản phầm dở dang) 

• Phải thu khách hàng, thuế VAT được khấu trừ, chi phí trả trước…. 

• Tài sản dài hạn:  

• Tài sản cố định (Máy móc thiết bị, phương tiện vận tải,..) 

• Bất động sản đầu tư 

• Đầu tư dài hạn, chi phí trả trước… 

Nợ phải trả 

Khái niệm: Nợ phải trả là các nghĩa vụ hiện tại của DN, phát sinh từ các giao dịch trong quá khứ, DN phải thanh toán bằng các nguồn lực của mình. 

Giao dịch trong quá khứ: mua hàng hóa, dịch vụ chưa trả tiền, cam kết bảo hành SP, phải trả người lao động… 

Phân loại: 

• Nợ ngắn hạn: Vay ngắn hạn; phải trả người bán; các khoản thuế phải nộp; phải trả người lao động; nhận ký quỹ, ký cược ngắn hạn, doanh thu nhận trước… 

• Nợ dài hạn: nhận ký quỹ dài hạn, khoản phải trả dài hạn khác 

Vốn chủ sở hữu 

Khái niệm: là phần còn lại trong tổng Tài sản sau khi thanh toán hết các khoản nợ phải trả. 

Cấu trúc vốn chủ sở hữu: 

• Vốn góp  

• Lợi nhuận để lại 

• Vốn chủ sở hữu khác 

Doanh thu 

Khái niệm: Doanh thu là tổng giá trị các khoản lợi ích kinh tế mà doanh nghiệp đạt được từ hoạt động sản xuất kinh doanh thông thường góp phần làm tăng vốn chủ sở hữu, không phải phần vốn đóng góp thêm của các chủ sở hữu 

Các loại doanh thu 

• Doanh thu bán hàng 

• Doanh thu cung cấp dịch vụ 

• Doanh thu tiền lãi, cổ tức, bản quyền 

Chi phí 

Khái niệm: Sự giảm sút về lợi ích kinh tế trong kỳ dẫn tới việc giảm vốn chủ sở hữu, dưới hình thức giảm tài sản, phát sinh các khoản nợ, và không phải là khoản phân phối cho chủ sở hữu. 

• Chi phí lương công nhân viên 

• Chi phí khấu hao tài sản cố định 

• Chi phí điện, nước, dịch vụ mua ngoài 

• Chi phí quảng cáo 

• Chi phí lãi vay ngân hàng 

• Chi phí vật liệu cho sản xuất sản phẩm 

• Chi phí bảo hiểm,… 

Lợi nhuận (lãi/lỗ) = Doanh thu – Chi phí 

CÁC CÔNG THỨC KẾ TOÁN 

Công thức kế toán căn bản:  

• Tổng tài sản = Tổng nguồn vốn 

• Tổng tài sản = Nợ phải trả + Nguồn vốn CSH 

Các công thức kế toán mở rộng: 

• Tổng tài sản = Nợ phải trả + Vốn CSH – Rút vốn + Doanh thu – Chi phí 

• Vốn CSH = Tổng tài sản – Nợ phải trả 

Các giả định và nguyên tắc kế toán được thừa nhận chung (GAAP) 

“Nguyên tắc kế toán được thừa nhận chung là các quy ước, quy tắc và các thủ tục hoặc quy trình cần thực hiện để xác định các phương pháp kế toán tại một thời điểm nhất định” 

Giả định về thực thể kinh doanh: 

• Các hoạt động của một thực thể kinh doanh được tách biệt khỏi chủ sở hữu của thực thể đó. 

• Các hoạt động của thực thể kinh doanh tách biệt với thực thể khác. 

-> Doanh nghiệp phải lập BCTC riêng, phản ánh hoạt động của doanh nghiệp. 

Giả định hoạt động liên tục: 

Các DN được giả định là hoạt động liên tục vô thời hạn không bị giải thể trong tương lai gần. 

Do vậy: 

• Tài sản của DN phải được ghi nhận theo giá gốc,  

• Tài sản được phân loại thành ngắn hạn và dài hạn;  

• Công nợ được phân loại dài hạn và ngắn hạn.  

• Giả định này cũng chi phối đến việc ghi nhận một khoản chi tiêu thành chi phí kinh doanh trong kỳ hay thành một phần tài sản của DN. 

Giả định thước đo tiền tệ : 

• Ghi chép và báo cáo kế toán phải sử dụng thước đo tiền tệ  

• Khi lập BCTC, đơn vị tiền tệ tại nơi BCTC được lập được sử dụng. 

• Giả định này còn quy định, kế toán chỉ ghi nhận các đối tượng có thể quy đổi thành tiền, những đối tượng không thể quy đổi thành tiền thì không ghi sổ kế toán 

Giả định kỳ kế toán: 

• Kỳ kế toán (time period assumption) 

• Kế toán cần thiết và được phép chia thời gian hoạt động của đơn vị thành những khoảng thời gian bằng nhau (kỳ kế toán). 

• Báo cáo kế toán được lập để phản ánh hoạt động và kết quả hoạt động sau mỗi kỳ kế toán. 

Nguyên tắc cơ sở dồn tích:

• Mọi nghiệp vụ kinh tế, tài chính của doanh nghiệp liên quan đến tài sản, nợ phải trả, vốn chủ sở hữu, doanh thu, chi phí phải được ghi sổ kế toán vào thời điểm phát sinh, không căn cứ vào thời điểm thực tế thu hoặc chi tiền. 

Nguyên tắc giá phí : 

• Tài sản được hình thành phải được tính theo giá phí (giá gốc) tại thời điểm doanh nghiệp nhận tài sản đó. 

• Do vậy, giá phí là biểu hiện bằng tiền của các nguồn lực mà DN bỏ ra để có được tài sản. Và giá phí của tài sản được chuyển hóa vào giá trị tài sản mới được hình thành. 

Nguyên tắc khách quan: 

• Số liệu do kế toán cung cấp phải mang tính khách quan và có thể kiểm tra được, thông tin kế toán không bị ảnh hưởng bởi bất kì các quan điểm hoặc ý muốn chủ quan của đối tượng nào. 

• Các ghi chép và báo cáo của kế toán cần phản ánh đúng thực tế kết quả kinh doanh, tình hình tài chính của đơn vị. 

Nguyên tắc phù hợp: 

• Nguyên tắc này được xây dựng từ hai giả định là hoạt động liên tục và kỳ kế toán 

• Chi phí phát sinh để tạo ra doanh thu ở kỳ nào cũng phải phù hợp với doanh thu được ghi nhận của kỳ đó và ngược lại. 

Nguyên tắc nhất quán: 

• Đảm bảo tính so sánh được của thông tin kế toán 

• Sử dụng nhất quán các thủ tục kế toán, các quy trình kế toán từ giai đoạn KT này sang giai đoạn KT khác. 

• Việc thay đổi một chính sách kế toán là được phép nhưng phải được công khai trên các báo cáo tài chính 

Nguyên tắc ghi nhận doanh thu:  

• Doanh thu phải được xác định bằng giá trị lợi ích kinh tế đơn vị nhận hoặc sẽ được nhận khi bán hàng, cung cấp dịch vụ. 

• Thông thường doanh thu được ghi nhận khi có sự chuyển giao sở hữu hàng hóa cho khách hàng, dịch vụ hoàn thành và lợi ích kinh tế được hưởng được coi là tương đối chắc chắn. 

Nguyên tắc thận trọng: 

• Doanh thu chỉ được ghi nhận khi có bằng chứng chắc chắn, nhưng chi phí được ghi nhận ngay khi có khả năng một khoản thiệt hại sẽ xảy ra.  

• Khi ghi nhận chi phí liên quan đến tài sản và công nợ phải trả, kế toán viên sẽ lựa chọn ghi thấp nhất cho tài sản và cao nhất cho công nợ 

Nguyên tắc trọng yếu: 

• Ghi chép và trình bày tách biệt một nghiệp vụ hoặc một đối tượng nếu chúng là trọng yếu.  

• Một nghiệp vụ hoặc một khoản mục được coi là trọng yếu nếu chúng đủ quan trọng ảnh hưởng đến việc ra quyết định của người sử dụng thông tin. 

Nguyên tắc công khai:

• Dữ liệu về tình hình tài chính và kết quả hoạt động của đơn vị kế toán phải được công khai đầy đủ cho người sử dụng. 

Nghề nghiệp kế toán và Đạo đức nghề nghiệp 

Nghề nghiệp kế toán: 

• Kế toán công chứng: Cung cấp các dịch vụ về kiểm toán, thuế, tư vấn quản lý. 

• Kế toán tư nhân: Nhân viên làm việc trong doanh nghiệp với tư cách là một người lao động 

• Kế toán nhà nước: Làm việc trong cơ quan nhà nước với nhiệm vụ thu thập và xử lý thông tin liên quan đến bộ máy nhà nước 

• Kế toán pháp lý: Sử dụng các kỹ năng kế toán,kiểm toán và điều tra để tiến hành điều tra trộm cắp và gian lận. 

Đạo đức nghề nghiệp kế toán 

• Tính chính trực 

• Tính khách quan 

• Năng lực chuyên môn và tính thận trọng 

• Tính bảo mật 

• Tư cách nghề nghiệp 

KLE Mentoring Program

Đơn vị đào tạo ACCA, Thi tuyển dụng Kiểm toán, tư vấn tài chính Big4, Nonbig và Tiếng Anh giao tiếp, Ielts.
Với đội ngũ giảng viên là 100% ACCA Members cùng kinh nghiệm thực chiến trong lĩnh vực kế toán – kiểm toán và tài chính, KLE không chỉ mang đến kiến thức nền tảng vững chắc mà còn giúp học viên phát triển kỹ năng ứng dụng thực tế. Không chỉ là chương trình đào tạo truyền thống, KLE tạo ra một môi trường học tập thực tiễn, nơi mối quan hệ giữa người học và giảng viên không dừng lại ở giảng dạy kiến thức mà còn phát triển sâu hơn thành mối quan hệ Mentee – Mentor.