“Kiểm toán là làm gì?” – Đây là câu hỏi phổ biến không chỉ với sinh viên ngành kinh tế – tài chính mà cả với những ai đang quan tâm đến hoạt động minh bạch tài chính trong doanh nghiệp. Kiểm toán không chỉ đơn thuần là việc kiểm tra sổ sách, mà còn là quá trình đánh giá độc lập nhằm đảm bảo tính chính xác và trung thực của thông tin tài chính. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn kiểm toán là làm gì và vai trò quan trọng của kiểm toán trong bức tranh toàn cảnh về quản trị tài chính doanh nghiệp.
Kiểm toán là làm gì?
Khái niệm
Kiểm toán là quá trình thu thập và đánh giá các bằng chứng liên quan đến thông tin tài chính của một tổ chức hay doanh nghiệp. Mục tiêu chính của kiểm toán là xác minh tính chính xác và trung thực của báo cáo tài chính, từ đó lập thành báo cáo phản ánh đúng tình hình tài chính. Quá trình này không chỉ giúp các cá nhân và tổ chức hiểu rõ hơn về các hoạt động tài chính mà còn đảm bảo rằng các thông tin đó tuân thủ các chuẩn mực và quy định pháp luật hiện hành.
Vai trò và quy trình công việc của kiểm toán viên
Để hành nghề kiểm toán, kiểm toán viên bắt buộc phải có chứng chỉ hành nghề hợp pháp theo quy định tại Việt Nam. Ngoài ra, họ cần vượt qua kỳ thi sát hạch về pháp luật hoặc có chứng chỉ quốc tế được Bộ Tài chính công nhận.
Quy trình kiểm toán thường gồm 5 bước cơ bản sau:
Bước 1: Lập kế hoạch kiểm toán
Giai đoạn đầu tiên giúp kiểm toán viên xác định rõ mục tiêu, phạm vi và phương pháp kiểm toán. Một kế hoạch tốt sẽ giúp kiểm soát rủi ro, tiết kiệm thời gian và đảm bảo tiến độ kiểm toán.
Bước 2: Xây dựng chương trình kiểm toán
Kiểm toán viên lên danh sách các công việc cần thực hiện, phân chia theo trình tự từ đầu đến cuối. Chương trình này giúp đảm bảo sự logic và liên kết xuyên suốt trong quá trình kiểm toán.
Bước 3: Thu thập thông tin
Đây là bước trọng tâm, kiểm toán viên sử dụng nhiều phương pháp như:
- Đối chiếu trực tiếp giữa các nguồn số liệu
- Phân tích logic giữa các chỉ tiêu tài chính
- Điều tra, khảo sát thực tế
- Trắc nghiệm và mô phỏng nghiệp vụ
- Mục tiêu là thu thập dữ liệu đầy đủ, đáng tin cậy làm căn cứ kiểm tra và đánh giá.
Bước 4: Ghi chép thông tin
Tất cả dữ liệu và bằng chứng thu được phải được ghi chép, lưu trữ theo đúng quy định để làm căn cứ cho các kết luận và báo cáo sau này.
Bước 5: Kết luận và lập báo cáo
Dựa trên thông tin đã thu thập, kiểm toán viên đánh giá tình hình tài chính, xác định các sai sót trọng yếu (nếu có), và đưa ra ý kiến kiểm toán. Các kết luận cần đi kèm với thư giải trình của doanh nghiệp và đánh giá tính liên tục trong hoạt động của đơn vị được kiểm toán.
3 loại hình kiểm toán phổ biến hiện nay
Kiểm toán thường được chia thành 3 loại chính dựa trên chủ thể thực hiện. Việc phân loại này giúp xác định rõ mục tiêu, phạm vi và trách nhiệm của từng loại hình trong việc đảm bảo tính chính xác, minh bạch của thông tin tài chính.
Kiểm toán Nhà nước
Đây là loại hình kiểm toán do cơ quan Nhà nước có thẩm quyền thực hiện, thường áp dụng cho các đơn vị sử dụng ngân sách công như doanh nghiệp nhà nước, tổ chức hành chính sự nghiệp. Điểm đặc biệt là đơn vị được kiểm toán không phải trả phí. Mục tiêu chính là giám sát việc sử dụng tài sản công và ngăn ngừa thất thoát ngân sách.
Kiểm toán độc lập
Do các công ty kiểm toán tư nhân thực hiện theo yêu cầu từ doanh nghiệp hoặc bên thứ ba. Kiểm toán viên cần có chứng chỉ hành nghề hợp pháp và hoạt động độc lập. Loại hình này giúp cung cấp ý kiến xác thực về báo cáo tài chính, tạo niềm tin cho nhà đầu tư, đối tác và ngân hàng.
Kiểm toán nội bộ
Thực hiện bởi nhân sự trong nội bộ doanh nghiệp, theo chỉ đạo từ Ban Giám đốc hoặc Hội đồng Quản trị. Mục đích chủ yếu là giám sát nội bộ, đánh giá hiệu quả hoạt động và kiểm soát rủi ro trong quy trình vận hành. Tuy nhiên, tính độc lập của kiểm toán nội bộ thường không cao, nên ít được các bên bên ngoài sử dụng làm cơ sở đánh giá chính.
Phân biệt kiểm toán với kế toán
| Tiêu chí | Kế toán | Kiểm toán |
| Khái niệm | Quá trình thu thập, xử lý, ghi chép và cung cấp thông tin về hoạt động tài chính của tổ chức. | Hoạt động kiểm tra, xác minh tính trung thực và hợp lý của các báo cáo tài chính do kế toán lập. |
| Thời điểm làm việc | Diễn ra liên tục trong suốt quá trình hoạt động của doanh nghiệp, bắt đầu từ khi phát sinh giao dịch tài chính. | Thường được thực hiện định kỳ (hàng năm, quý) sau khi kế toán đã hoàn tất báo cáo tài chính. |
| Mục tiêu công việc | Ghi chép và phản ánh chính xác các giao dịch tài chính để phục vụ quản lý nội bộ và tuân thủ pháp luật. | Đánh giá và xác nhận tính chính xác, trung thực của báo cáo tài chính, đảm bảo tuân thủ các chuẩn mực kế toán và pháp luật hiện hành. |
| Đối tượng phục vụ | Ban lãnh đạo doanh nghiệp, cơ quan thuế, nhà đầu tư, cổ đông. | Ban lãnh đạo doanh nghiệp, cổ đông, nhà đầu tư, cơ quan quản lý nhà nước và các bên liên quan khác. |
| Tính độc lập | Là bộ phận nội bộ của doanh nghiệp, trực tiếp tham gia vào hoạt động kinh doanh hàng ngày. | Thường là bên thứ ba độc lập, không tham gia vào hoạt động hàng ngày của doanh nghiệp, nhằm đảm bảo tính khách quan trong việc đánh giá báo cáo tài chính. |
| Yêu cầu nghề nghiệp | Cần có kiến thức chuyên môn về kế toán, hiểu biết về luật thuế và các quy định tài chính; không bắt buộc phải có chứng chỉ hành nghề. | Phải có chứng chỉ hành nghề kiểm toán theo quy định pháp luật; yêu cầu cao về đạo đức nghề nghiệp, tính độc lập và khách quan trong công việc. |
| Tính chất công việc | Công việc mang tính chất thường xuyên, liên tục và chi tiết, tập trung vào việc ghi chép và xử lý số liệu tài chính hàng ngày. | Công việc mang tính chất kiểm tra, đánh giá tổng thể, thường được thực hiện trong khoảng thời gian nhất định, tập trung vào việc phân tích và xác minh tính chính xác của các báo cáo tài chính đã được lập. |
| Mối quan hệ giữa hai ngành | Kế toán cung cấp dữ liệu và thông tin tài chính, là cơ sở để kiểm toán thực hiện việc kiểm tra và xác minh. | Kiểm toán dựa trên các thông tin do kế toán cung cấp để đánh giá và xác nhận tính chính xác, trung thực của báo cáo tài chính, từ đó đưa ra ý kiến kiểm toán phục vụ cho các bên liên quan. |
Tại sao kiểm toán lại quan trọng với các doanh nghiệp
- Xác minh tính chính xác và minh bạch của thông tin tài chính: Từ báo cáo tài chính đến sổ sách và hồ sơ kế toán. Nhờ đó, các bên liên quan như nhà đầu tư, ngân hàng hay đối tác có thể đưa ra quyết định chính xác hơn.
- Hỗ trợ doanh nghiệp tuân thủ quy định pháp luật: Doanh nghiệp có thể phát hiện sớm các vi phạm hoặc rủi ro liên quan đến tuân thủ quy định tài chính, kế toán. Từ đó, tổ chức có cơ hội điều chỉnh và hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ.
- Bảo vệ quyền lợi của cổ đông và bên thứ ba: Kiểm toán viên độc lập giúp xác nhận tính minh bạch của hoạt động tài chính doanh nghiệp, từ đó đảm bảo các hoạt động được thực hiện đúng quy định, tránh gian lận và sai sót có thể ảnh hưởng đến lợi ích cổ đông.
- Góp phần nâng cao hiệu quả quản lý và ra quyết định: Cung cấp góc nhìn khách quan về hiệu quả hoạt động và vận hành của doanh nghiệp. Những phát hiện và khuyến nghị trong báo cáo kiểm toán là cơ sở quan trọng để cải tiến quy trình và chiến lược quản trị.
Giải đáp những câu hỏi xoay quanh đào tạo ngành kiểm toán
Sinh viên ngành kiểm toán học những gì?
Khi quyết định theo học ngành Kiểm toán, sinh viên sẽ được trang bị nhiều kiến thức và kỹ năng cần thiết để thực hiện các hoạt động liên quan đến thu thập, kiểm tra, đánh giá và xử lý thông tin tài chính. Chương trình học thường bao gồm các môn học về:
- Tính toán chi phí: Sinh viên sẽ học cách xác định và phân tích các loại chi phí trong doanh nghiệp, từ đó giúp quản lý tài chính hiệu quả hơn.
- Lập dự toán: Kỹ năng lập dự toán là rất quan trọng, giúp sinh viên hiểu cách lập kế hoạch tài chính cho các dự án và hoạt động kinh doanh.
- Phân bổ ngân sách: Học cách phân bổ ngân sách một cách hợp lý cho các bộ phận trong tổ chức, từ đó nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực.
- Quản lý doanh thu: Sinh viên sẽ được trang bị kiến thức về cách quản lý doanh thu, bao gồm cả việc phân tích và tối ưu hóa các nguồn thu nhập.
Ngoài ra, sinh viên còn được đào tạo các kỹ năng nâng cao như đàm phán, thương lượng, và phân tích các báo cáo tài chính. Kỹ năng đọc hiểu báo cáo tài chính cũng rất quan trọng để giúp họ đưa ra các quyết định đúng đắn trong lĩnh vực tài chính. Bên cạnh các kiến thức chuyên môn, sinh viên cũng sẽ được rèn luyện các kỹ năng mềm như làm việc nhóm, khả năng lập kế hoạch, sử dụng ngoại ngữ và tin học văn phòng. Những kỹ năng này sẽ giúp họ tự tin hơn khi bước vào môi trường làm việc thực tế.
Học ngành kiểm toán ở đâu?
Ngành Kiểm toán có mối liên hệ chặt chẽ với ngành Kế toán, vì vậy nhiều trường đại học tại Việt Nam chỉ tuyển sinh ngành Kế toán và có đào tạo chuyên ngành Kiểm toán trong chương trình của họ. Một số trường Đại học tiêu biểu đào tạo ngàng Kiểm toán bao gồm:
- Đại học Kinh tế – Luật TP.HCM
- Đại học Kinh tế TP.HCM
- Đại học Kinh tế Quốc Dân
- Đại học Quốc gia Hà Nội – Khoa Quốc tế
Các trường này cung cấp chương trình đào tạo chất lượng, giúp sinh viên nắm vững kiến thức và kỹ năng cần thiết để trở thành những kiểm toán viên chuyên nghiệp.
Học kiểm toán là làm gì sau khi ra trường?
Sau khi tốt nghiệp chuyên ngành Kiểm toán, sinh viên có nhiều lựa chọn việc làm hấp dẫn. Một số vị trí mà họ có thể đảm nhận bao gồm:
- Kiểm toán viên: Thực hiện kiểm tra và xác minh tính chính xác của báo cáo tài chính.
- Thủ quỹ: Quản lý quỹ và các giao dịch tài chính của doanh nghiệp.
- Tư vấn thuế và Kế toán: Cung cấp dịch vụ tư vấn về thuế và các vấn đề kế toán cho doanh nghiệp.
- Kế toán trưởng: Đảm nhận vai trò quản lý các hoạt động kế toán trong tổ chức.
- Quản lý tài chính: Phụ trách các vấn đề liên quan đến tài chính và chiến lược tài chính của doanh nghiệp.
Mức lương nghề kiểm toán khoảng bao nhiêu?
Mức lương cho nghề Kiểm toán tại Việt Nam hiện nay trung bình khoảng 400 USD/tháng. Tuy nhiên, nếu bạn sở hữu các chứng chỉ quốc tế như CPA Úc, CPA Mỹ hoặc ACCA, mức lương có thể tăng lên đáng kể, dao động từ 1.000 USD đến 2.000 USD/tháng. Điều này cho thấy đầu tư vào việc học tập và nâng cao trình độ chuyên môn sẽ mang lại nhiều cơ hội và lợi ích cho các bạn sinh viên trong tương lai.
Kết luận
Tóm lại, câu hỏi “Kiểm toán là làm gì?” không chỉ đơn thuần là tìm hiểu một nghề nghiệp, mà còn mở ra cái nhìn sâu sắc về một lĩnh vực đóng vai trò thiết yếu trong quản lý tài chính. Kiểm toán góp phần nâng cao tính minh bạch, hạn chế rủi ro và tạo dựng niềm tin giữa các bên liên quan. Với kiến thức và kỹ năng chuyên môn, kiểm toán viên chính là người đảm bảo các báo cáo tài chính phản ánh trung thực và khách quan tình hình doanh nghiệp.
Đơn vị đào tạo ACCA, Thi tuyển dụng Kiểm toán, tư vấn tài chính Big4, Nonbig và Tiếng Anh giao tiếp, Ielts.
Với đội ngũ giảng viên là 100% ACCA Members cùng kinh nghiệm thực chiến trong lĩnh vực kế toán – kiểm toán và tài chính, KLE không chỉ mang đến kiến thức nền tảng vững chắc mà còn giúp học viên phát triển kỹ năng ứng dụng thực tế. Không chỉ là chương trình đào tạo truyền thống, KLE tạo ra một môi trường học tập thực tiễn, nơi mối quan hệ giữa người học và giảng viên không dừng lại ở giảng dạy kiến thức mà còn phát triển sâu hơn thành mối quan hệ Mentee – Mentor.
