“Càng học càng rối – càng rối càng muốn bỏ cuộc…” Không ít sinh viên Kế toán – Kiểm toán đã từng thốt lên như vậy, nhất là sau vài kỳ đầu khi những khái niệm tưởng chừng cơ bản lại trở nên rối mù: nguyên lý kế toán, định khoản, bản chất tài khoản, báo cáo tài chính. Và khi nền tảng còn chưa kịp vững, bạn lại phải đối mặt với IFRS – hệ thống chuẩn mực kế toán quốc tế với khối lượng kiến thức đồ sộ, cách tiếp cận hoàn toàn khác biệt so với VAS, đòi hỏi khả năng phân tích, phán đoán và tư duy phản biện cao. Cùng với đó là Case study, Excel và áp lực điểm số, tất cả khiến bạn dễ rơi vào trạng thái quá tải. Bạn bắt đầu bằng niềm tin “chăm chỉ là sẽ ổn”, nhưng càng đi sâu càng thấy mình lạc lối trong một mê cung kiến thức. Cảm giác rối bời ấy không đến từ việc bạn yếu kém, mà bởi bạn đang học một ngành có tính hệ thống rất cao, nơi mỗi mảnh ghép liên kết chặt chẽ với nhau. Chỉ cần một mắt xích nền tảng bị hổng, toàn bộ chuỗi kiến thức phía sau có nguy cơ đứt gãy và kéo theo sự sụp đổ dây chuyền. 

Chuyện gì đang diễn ra trong hành trình học của bạn? 

Điều trớ trêu là ngành Kế toán – Kiểm toán lại đòi hỏi sự kiên nhẫn tích lũy. Chương sau chồng lên chương trước, khóa sau dựa trên khóa trước, mọi thứ liên kết như dây xích. Không hiểu nguyên lý tài khoản sẽ khó theo kịp định khoản; không nắm được định khoản sẽ khó hình dung bức tranh báo cáo tài chính; và nếu không hiểu mối quan hệ giữa các báo cáo, việc phân tích và ra quyết định chỉ càng thêm mơ hồ. Khi việc học thiếu kết nối với thực tế, mọi con số dần trở thành ký hiệu vô hồn, khiến bạn rơi vào trạng thái tự ngắt kết nối với môn học. 

Cảm giác rối ấy thường bắt đầu rất âm thầm. Mỗi môn mới giống như một cánh cửa hé mở dẫn đến một căn phòng rộng hơn, nhiều lối rẽ hơn, và khi nhìn lại, bạn nhận ra mình không còn chắc chắn về những gì cứ ngỡ đã hiểu. Chẳng hạn, khi học về tài sản cố định, công thức khấu hao có vẻ đơn giản, làm vài bài tập thì thấy ổn. Nhưng khi bước sang hàng tồn kho hay báo cáo lưu chuyển tiền tệ, sự hoang mang lập tức xuất hiện. Không phải vì kiến thức mới quá khó, mà vì bạn không biết cách nối nó với phần đã học trước. Các mảnh kiến thức trở nên rời rạc, tạo ra những khoảng trống lỗ chỗ, khiến bạn càng học càng khó ghép thành một bức tranh hoàn chỉnh. Và khi “không hiểu bài”, “học mãi không vào”, “làm bài cứ sai” liên tục lặp lại, bạn bắt đầu nghi ngờ chính lựa chọn của bản thân: “Mình học cái này để làm gì? Mình có thực sự hợp ngành này không?” 

Đây có phải vấn đề của bạn? 

Chương trình Kế toán – Kiểm toán vốn mang tính hệ thống, nhưng cách truyền tải không phải lúc nào cũng thân thiện. Slide dày đặc chữ, bài tập mẫu nhìn thì đơn giản nhưng đề thi lại đi sâu vào bản chất; tài liệu tham khảo thì vừa nhiều vừa rời rạc, khiến bạn không biết chọn lựa nguồn nào cho phù hợp; phần mềm kế toán hoặc Excel đôi lúc chỉ lướt qua. Nhiều bạn học rất chăm, nhưng học theo lối “thuộc lòng để thi”, nên khi đổi bối cảnh là rối. Áp lực bên ngoài cũng không nhỏ: bạn bè post thành tích, nhận học bổng, đi thực tập sớm, đỗ ACCA các môn nền tảng; mạng xã hội vô tình trở thành chiếc gương phóng đại cảm giác tụt lại phía sau. Trong lớp, bạn ngại hỏi vì sợ “kém”; ở nhà, bạn tra Google thì thấy mâu thuẫn giữa các nguồn; càng đọc càng rối, rối hơn lại càng muốn nghỉ cho đỡ mệt. Chu kỳ ấy lặp đi lặp lại khiến nhiều bạn nghĩ mình không phù hợp, trong khi sự thật chỉ là bạn chưa có một phương án học đủ hệ thống và đủ “đời”. 

Một thực tế khác ít người nói: bộ não không giỏi xử lý quá nhiều thứ cùng lúc. Một ngày bạn cố nạp IFRS, định khoản, Excel, và bài tập tình huống; mọi thứ chồng lên nhau như những tab trình duyệt mở mãi không đóng. Não sẽ chọn phương án an toàn: trốn vào mạng xã hội, trì hoãn, rồi tự trách. Kết luận sai lầm “mình học mãi không vào” vì thế càng được củng cố. 

Gốc rễ của vấn đề nằm ở đâu? 

Cốt lõi của sự rối nằm ở nền tảng và phương pháp. Nhiều bạn đi quá nhanh ở giai đoạn đầu: lướt qua nguyên lý kế toán, chưa kịp nắm bản chất tài khoản và quan hệ giữa chúng trên phương trình kế toán, đã vội sang định khoản nâng cao. Khi nền chưa vững, mọi kiến trúc bên trên đều lung lay. Thói quen học thuộc đáp án mẫu khiến đầu óc “an tâm ảo”, đến lúc đề đổi tình huống thì lộ ra lỗ hổng. Việc thiếu kết nối thực tiễn khiến câu hỏi “học để làm gì?” không có câu trả lời thỏa đáng; khi không thấy ý nghĩa, động lực giảm và não tự chuyển sang chế độ tiết kiệm năng lượng. 

Một nguyên nhân nữa là tâm lý so sánh. Thấy người khác đỗ ACCA nhanh, bạn mặc định mình chậm. Thấy bạn bè thực tập sớm, bạn tin mình tụt lại. Từ đó xuất hiện áp lực phải hiểu một chương chỉ trong một tối, phải theo kịp một người có nền tốt hơn mình nhiều năm. Áp lực không đúng liều là con dao hai lưỡi: nó kích thích ngắn hạn nhưng phá hỏng dài hạn, đặc biệt với ngành cần tích lũy như Kế toán – Kiểm toán. 

Cuối cùng là thiếu nhịp điệu học – nghỉ hợp lý. Kiến thức kế toán không khó theo kiểu “đố mẹo”, nhưng nhiều và dày, đòi hỏi bộ não có khoảng trống để “tiêu hóa”. Học dồn 6–8 tiếng liên tục, không ôn lặp lại, không kiểm tra ngược những gì vừa học, gần như đảm bảo rằng bạn sẽ quên nhanh và cảm giác rối sẽ quay lại chỉ sau vài ngày. 

Làm thế nào để thay đổi?

Học lại nguyên lý để vững nền 

Chìa khóa không nằm ở bí quyết thần kỳ nào cả, mà ở việc quay về đúng thứ tự: nền tảng → kết nối → nhịp điệu → thực hành. Hãy bắt đầu bằng việc học lại nguyên lý kế toán một cách chủ động. Đừng chỉ đọc định nghĩa; hãy tự giải thích lại bằng lời của mình, vẽ mối quan hệ giữa tài khoản và phương trình kế toán, thử “đóng vai” doanh nghiệp nhỏ với vài nghiệp vụ đơn giản để thấy tài sản, nợ, vốn thay đổi thế nào khi mua hàng, bán hàng, trả lương. Khi bạn có thể kể lại câu chuyện của từng bút toán, tức là bạn đã nắm bản chất. Từ đó chuyển sang định khoản, bạn sẽ bớt phụ thuộc vào đáp án mẫu, vì bạn hiểu vì sao nợ – có vận động như vậy. 

Tạo nhịp học thông minh, củng cố bằng kiểm tra ngược 

Tiếp theo là tạo nhịp học thông minh thay vì học nhiều giờ liền. Hãy chia phiên học ngắn, xen kẽ nghỉ ngắn để não hồi phục. 25 – 40 phút tập trung, 5 – 10 phút nghỉ giúp bạn giữ nhịp bền. Sau mỗi phiên, tự kiểm tra ngược bằng cách viết lại công thức, giải thích khái niệm mà không nhìn tài liệu. Việc “gọi lại” kiến thức ngay sau khi học chính là mẹo luyện trí nhớ hiệu quả đã được kiểm chứng. Cuối ngày, thay vì học thêm phần mới, hãy rà nhanh những gì đã học để củng cố đường dẫn trong não. Một tuần sau, quay lại “điểm danh” kiến thức cũ, bạn sẽ thấy chúng bám chắc hơn rất nhiều. 

Kết nối kiến thức với thực tế để “đánh thức” con số 

Khi đã có nhịp, hãy kết nối kiến thức với thực tế một cách có chủ đích. Đọc báo cáo tài chính của một doanh nghiệp bạn thích, không cần doanh nghiệp lớn; miễn bạn tò mò. Hãy xem báo cáo kết quả kinh doanh và tự hỏi doanh thu đến từ đâu, chi phí nào chiếm tỷ trọng lớn, lãi gộp biến động theo mùa không. Đối chiếu với báo cáo lưu chuyển tiền tệ để hiểu vì sao lãi nhưng tiền lại không nhiều. Khi bạn thấy con số “sống”, mọi lý thuyết trở nên có nghĩa. Nếu có cơ hội, hãy thực hành trên phần mềm kế toán mẫu hoặc file Excel mô phỏng chứng từ; vài giờ “chạm tay” thực tế giúp thay đổi cách bạn tiếp cận môn học. 

Khiêm tốn bắt đầu như người mới, tiến chậm để đi xa 

Một điểm quan trọng là học lại bằng tinh thần “bắt đầu như người mới”, không sĩ diện. Rất nhiều bạn ngại quay lại bài học năm nhất vì sợ “quê”. Nhưng chính sự khiêm tốn này là đường tắt thật sự. Học chậm hơn một nhịp để đi nhanh hơn nhiều nhịp về sau. Mỗi ngày một bước nhỏ, ví dụ hôm nay chỉ làm rõ hàng tồn kho, ngày mai khấu hao tài sản cố định, ngày kia chi phí trả trước. Sự đều đặn đánh bại sự bộc phát. 

Quản lý tâm lý — dừng so sánh, chọn thước đo của riêng mình 

• Chấp nhận cảm giác rối là bình thường: Để quá trình này hiệu quả, bạn cần một khung tâm lý vững. Hãy thừa nhận cảm giác rối là bình thường; nó là tín hiệu đáng mừng rằng bạn đã đi đủ sâu để nhận ra lỗ hổng thật sự. 

• Tạo mốc tiến bộ nhỏ để giữ động lực:  Đừng biến mạng xã hội thành thước đo tiến bộ. Hãy tự tạo thước đo riêng: hôm nay hiểu thêm một khái niệm; tuần này đọc xong một báo cáo tài chính; tháng này làm được một bộ chứng từ mô phỏng. Mỗi “mốc nhỏ” là một thắng lợi tinh thần giúp bạn duy trì động lực. 

• Học cùng bạn, nghỉ cho đúng để quay lại tốt hơn: Nếu có thể, hãy học cùng một người bạn. Khi bạn giải thích cho người khác, chính bạn mới là người hiểu sâu nhất. Và nếu mọi thứ trở nên quá tải, cho phép mình nghỉ. Đi dạo, nói chuyện với bạn bè, tắt mạng một buổi tối. Nghỉ không phải bỏ cuộc; nghỉ để quay lại tốt hơn. 

Kết nối với mục tiêu nghề nghiệp — học để làm, không chỉ để thi 

• Nếu hướng kiểm toán:  Một trong những cách giảm rối nhanh nhất là gắn việc học với mục tiêu nghề nghiệp cụ thể. Nếu bạn muốn đi kiểm toán, hãy hình dung một ngày làm việc: đọc quy trình, đối chiếu chứng từ, kiểm tra số liệu, viết giấy tờ làm việc. Từ đó, bạn sẽ biết vì sao phải hiểu bản chất tài khoản, vì sao báo cáo lưu chuyển tiền tệ quan trọng, vì sao IFRS đáng để đầu tư thời gian. 

• Nếu hướng kế toán doanh nghiệp: Nếu bạn muốn đi kế toán doanh nghiệp, hãy đặt mình vào vị trí người ra quyết định: bạn cần số nào để quản trị chi phí, tối ưu tồn kho, hoạch định dòng tiền. Khi học gắn với “việc làm được”, não sẽ tự động ưu tiên, và cảm giác mơ hồ giảm đi đáng kể.

>> Học Kế toán ra làm gì?

>> 5 Bước Chinh Phục Các Môn Chuyên Ngành Hiệu Quả 

Lộ trình bốn tuần “tái khởi động” 

Hãy hình dung bạn dành bốn tuần cho một “chu trình tái khởi động”.  

Tuần đầu, bạn chỉ tập trung củng cố nguyên lý: phương trình kế toán, bản chất các nhóm tài khoản, vài nghiệp vụ điển hình và hệ quả của chúng trên báo cáo tài chính. 

Tuần hai, bạn chuyển sang định khoản và kiểm tra ngược; mỗi ngày xử lý một chủ đề, tối đến viết lại bằng lời của mình như đang dạy một người khác.  

Tuần ba, bạn đưa thực tế vào: đọc một báo cáo tài chính, đối chiếu số liệu, viết vài nhận xét ngắn. Tuần bốn, bạn mô phỏng một chu kỳ nghiệp vụ nhỏ trên Excel: nhập – xuất – tồn, mua – bán – thu – chi.  

Sau một tháng, bạn sẽ thấy mình bớt rối hẳn; không phải vì bạn biết tất cả, mà vì bạn kiểm soát được tiến độ và biết đặt câu hỏi đúng chỗ. 

Lời kết — Đừng để cảm giác rối lấy đi niềm tin 

Cảm giác rối không nói rằng bạn kém; nó chỉ nói rằng bạn đang học một ngành cần nền tảng, nhịp điệu và sự kết nối với thực tế. Hãy bắt đầu lại từ gốc với thái độ khiêm tốn, tạo nhịp học – nghỉ hợp lý, gắn kiến thức với đời sống nghề nghiệp, và đánh giá bản thân bằng những mốc tiến bộ nhỏ nhưng thật. Ngay cả những người đã đi làm vẫn đôi khi lạc lối trước một chuẩn mực mới hay một tình huống đặc thù. Điều phân biệt người đi tiếp với người bỏ cuộc không phải trí thông minh, mà là cách họ tái cấu trúc con đường học của mình. Nếu bạn đã đọc đến đây, nghĩa là bạn còn quan tâm. Hãy cho mình thêm một cơ hội, nhưng lần này với một chiến lược đúng. 

Nếu bạn đang thấy mình ở đoạn “càng học càng rối”, hãy thử lộ trình bốn tuần nói trên. Và nếu cần một kế hoạch cá nhân hóa sát mục tiêu (thi học phần, thực tập, hay chuẩn bị ACCA), hãy để lại email hoặc nhắn cho chúng tôi. Đội ngũ cố vấn học thuật sẽ giúp bạn dựng lại nền tảng, chọn tài liệu đúng, thiết kế lịch học có nhịp, và ghép các bài tập thực tế để bạn vừa hiểu, vừa làm được. 

ACCA không chỉ là chứng chỉ quốc tế được công nhận toàn cầu, mà còn là “tấm vé” giúp bạn mở rộng cơ hội tại Big4 và các tập đoàn đa quốc gia. Tại KLE Mentoring Program, chúng tôi mang đến các khóa học ACCA Online và ACCA Offline, được thiết kế để bạn nắm chắc kiến thức, rèn luyện kỹ năng làm bài thi và áp dụng vào thực tế công việc. 

Nếu bạn đang thấy mình ở đoạn “càng học càng rối”, hãy thử lộ trình bốn tuần nói trên. Và nếu cần một kế hoạch cá nhân hóa sát mục tiêu (thi học phần, thực tập, hay chuẩn bị ACCA), hãy để lại email hoặc nhắn cho chúng tôi. Đội ngũ cố vấn học thuật sẽ giúp bạn dựng lại nền tảng, chọn tài liệu đúng, thiết kế lịch học có nhịp, và ghép các bài tập thực tế để bạn vừa hiểu, vừa làm được. 

Đặc biệt, chúng tôi còn phát triển các lớp bổ trợ song song với ACCA: 

• Học làm Trợ lý kiểm toán (BA): giúp bạn áp dụng kiến thức ACCA vào công việc kiểm toán. 

• Ứng viên phù hợp (ICB): hỗ trợ bạn xây dựng hình ảnh chuyên nghiệp trong mắt nhà tuyển dụng. 

• Chuẩn bị tuyển dụng kiểm toán: đồng hành trong hành trình CV – phỏng vấn – test tuyển dụng. 

Với lộ trình trọn vẹn từ học ACCA đến ứng dụng nghề nghiệp, chúng tôi tin rằng bạn sẽ tìm thấy cho mình một con đường bền vững và tự tin để bước vào ngành kiểm toán – kế toán. 

KLE Mentoring Program

Đơn vị đào tạo ACCA, Thi tuyển dụng Kiểm toán, tư vấn tài chính Big4, Nonbig và Tiếng Anh giao tiếp, Ielts.
Với đội ngũ giảng viên là 100% ACCA Members cùng kinh nghiệm thực chiến trong lĩnh vực kế toán – kiểm toán và tài chính, KLE không chỉ mang đến kiến thức nền tảng vững chắc mà còn giúp học viên phát triển kỹ năng ứng dụng thực tế. Không chỉ là chương trình đào tạo truyền thống, KLE tạo ra một môi trường học tập thực tiễn, nơi mối quan hệ giữa người học và giảng viên không dừng lại ở giảng dạy kiến thức mà còn phát triển sâu hơn thành mối quan hệ Mentee – Mentor.